Ενδοοικογενειακή Βία κατά των Γυναικών στο Μεσαίωνα

Η Cersei, η Sansa και άλλες (που δεν θα πούμε γιατί είναι spoiler) είναι θύματα βίας από τους άνδρες, που είναι αρραβωνιασμένες ή παντρεμένες. Ο GRRM «κατηγορείται» στα βιβλία του για διάφορες μορφές βίας και ειδικά σε βάρος των γυναικών. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί απλά ως ένας αντικατοπτρισμός μιας εποχής που εμπνέει σε ένα μεγάλο μέρος το ASOIAF. Δεδομένου ότι η βία είναι ενδημική στην κοινωνία του Westeros όπως και στον Μεσαίωνα, θα ασχοληθούμε με την ενδοοικογενειακή βία. Ήταν η βία αυτού του είδους αποδεκτός κανόνας στη μεσαιωνική κοινωνία;

Έχετε ακούσει ποτέ για τον κανόνα του αντίχειρα; Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η προέλευση αυτής της φράσης αναφέρεται σε προ-μοντέρνο αγγλικό κοινό δίκαιο, το οποίο επέτρεπε σε έναν σύζυγο να «διορθώσει» τη γυναίκα του με μια βέργα, όχι μεγαλύτερη από το πάχος του αντίχειρα του. Αλλά κανένας τέτοιος νόμος δεν υπήρξε ποτέ. Αυτό είναι μια αντιπροσωπευτική εικόνα προ-σύγχρονων οικογενειακών σχέσεων, δημοφιλής από τα βιβλία και τις ταινίες και ενοχλητικό στις σύγχρονες ευαισθησίες.

Η κωμική φιγούρα στο Wife of Bath’s (http://en.wikipedia.org/wiki/The_Wife_of_Bath%27s_Tale) είναι ένας από τους πιο αξιομνημόνευτους χαρακτήρες του Chaucer από το The Canterbury Tales (1475), αλλά και πάλι, η περιγραφή της ενδοοικογενειακής βίας  είναι κάτι λιγότερο από χιουμοριστική για ένα σύγχρονο ακροατήριο. Δηλώνεται ως «κάπως κουφή» από το πλήγμα που δέχτηκε από τον σύζυγό της και δεν ήταν το μόνο. Αυτό που υποτίθεται ότι μας διασκεδάζει είναι πως η Allison παίρνει όσα δίνει, αλλά είναι μια ανήθικη κωμωδία η καλύτερη πηγή μας στην οικογενειακή ζωή στον Μεσαίωνα;

Η εικόνα είναι πολύ λιγότερο ζοφερή αν εξετάσουμε πρόσθετες πηγές. Σύγχρονη λογοτεχνία, κώδικες του νόμου, δικαστήρια και ιατροδικαστικές εκθέσεις, όλα ρίχνουν φως στην ενδοοικογενειακή βία και την αντίδραση της κοινωνίας σε περιπτώσεις κατάχρησης. Ως εκ τούτου, οι ιστορικοί κατά τις τελευταίες δεκαετίες όλο και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν ήταν μια ανεκτή πρακτική στη μεσαιωνική Ευρώπη. Αντ' αυτού, αποθαρρύνεται από την κοινωνία, αποδοκιμάζεται από την εκκλησία, και τιμωρείται από το νόμο.

Η ιστορικός Barbara Hanawalt (http://history.osu.edu/directory/Hanawalt4), χρησιμοποιεί στατιστική ανάλυση των δικαστικών εγγράφων από τη μεσαιωνική Αγγλία και συμπεραίνει ότι οι οικογένειες ενεργούσαν ως εγκληματική μονάδα, θεσπίζοντας τη βία σε άλλους, περισσότερο από ό, τι ενεργούσαν κατά των ίδιων των μελών τους. Ακούγεται μάλλον σαν τους Οίκους του Westeros, που θέτουν πρώτη την οικογένεια, Family, Duty, Honor – Οικογένεια, Καθήκον, Τιμή, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι ενεργούν περισσότερο σαν μια συμμορία από ότι μια οικογένεια.

 

Αλλά πώς ξέρουμε ότι η βία μέσα στην οικογένεια απλώς δεν δηλώθηκε; Η Hanawalt υποθέτει ότι η κοινωνία δεν ανέχεται την ενδοοικογενειακή βίας και αυτο-οργανώνεται, εξασφαλίζοντας ότι οι ελάχιστες περιπτώσεις κακοποίησης που βρέθηκαν πήραν το δρόμο τους για τα δικαστήρια. Για παράδειγμα, ο πατέρας και τα αδέρφια της γυναίκας θα παρέμβουν για να σταματήσει η κακοποίηση. Σε αντίθεση με τα σύγχρονα προάστια, όπου οι άνθρωποι έχουν απομονωθεί από συγγενείς, θα ήταν δύσκολο να κρυφτεί η κακοποίηση από συγγενείς κατά τον Μεσαίωνα. Αλλά γιατί να τους νοιάζει; Πολύ απλά, σε στενά δεμένα χωριά, η κοινότητα αποθαρρύνεται από αυτό, επειδή η βία σε ένα νοικοκυριό διαταράσσει και την ειρήνη του χωριού. 

Είναι αυτές οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η κακοποίησης φαίνεται στα έγγραφα του δικαστηρίου και πώς αντέδρασε η κοινότητα σε αυτό, που είναι ίσως το πιο αποκαλυπτικό. Σε περιπτώσεις συζυγικής κακοποίησης, ο σύζυγος ήταν συνήθως ο επιτιθέμενος και συχνά δεν ήταν η σεξουαλική ζήλια που προκαλούσε το επιχείρημα που είχε ως αποτέλεσμα την πράξη βίας. Στην σχέση των Cersei και Robert ταιριάζει σίγουρα το νομοσχέδιο. Η Cersei έχει λίγες προοπτικές για προστασία, αλλά στην Αγγλία, όταν η απόπειρα μιας κοινότητας για να συγκρατήσει έναν άνθρωπο αποτύχαινε και ένας άνδρας οδηγούταν στο δικαστήριο, οι ένορκοι είχαν περισσότερες πιθανότητες να τον καταδικάσουν από ό, τι σε όλες τις άλλες περιπτώσεις που αφορούσαν άλλης μορφής βία. Αδιάσειστη απόδειξη ότι οι χωρικοί είχαν «δυσανεξία» στην ενδοοικογενειακή βία. 

Τι γίνεται με την άποψη της Εκκλησίας; Με τις κόρες της Εύας να θεωρούνται πλάσματα αδύναμης θέλησης, εύκολα διεφθαρμένα, θα μπορούσε η Εκκλησία να αισθάνεται διαφορετικά για το δικαίωμα ενός ανθρώπου να τιμωρεί σωματικά τη σύζυγό του; Το έργο του James Brundage (http://books.google.gr/books?id=SiGe-Zf0nTIC&dq=inauthor:%22James+A.+Brundage%22&hl=el&source=gbs_navlinks_s) για εκκλησιαστικό δίκαιο αποκαλύπτει τα ακόλουθα. Ο νόμος της εκκλησίας τιμωρούσε τους συζύγους που χτυπούσαν τις γυναίκες τους με πρόστιμα και αφορισμό. Επέτρεπε διαζύγιο σε περιπτώσεις συνεχούς συζυγικής κακοποίησης και έβγαζαν διαταγές για την προστασία των κακοποιημένων συζύγων. Επιπλέον, κηρύγματα και λογοτεχνία συμβούλευαν τους συζύγους στην διατήρηση της οικογενειακής αρμονίας. Υπενθύμιζαν στους άνδρες ότι η βία κατά τις συζύγους τους ήταν άνανδρη και θα ήταν καλύτερα να δείχνουν υπομονή.

Η Μεσαιωνική κοινωνία δεν έδινε απόλυτη ελευθερία στους συζύγους να δέρνουν τις γυναίκες τους, αλλά εξέφρασε, μέσω της ηθικής λογοτεχνίας  και των δικαστηρίων, την αποδοκιμασία της συζυγικής βίας, στο βαθμό που το κόστος ήταν μεγαλύτερο από τα οφέλη για τον επιτιθέμενο. Αντί για μια ζοφερή ζωή της οικογένειας με έναν τυραννικό  σύζυγο, ο οποίος κυβερνούσε με χειροπέδες και εντολές, όλα τα μέλη της οικογένειας αναμένονταν εργαστούν για την πρόληψη της βίας μέσα στην οικογένεια και τους συζύγους να περιορίζονται από νόμους και έθιμα κατά της χρήσης βίας των γυναικών τους. 

Και πριν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι χωρικοί καλούνταν να συνεχίσουν την αρμονία ενώ ίσως οι άρχοντες κρίνονταν διαφορετικά και δίνονταν μεγαλύτερες ελευθερίες με τις συζύγους τους, ας αναλογιστούμε τα δικαστικά έγγραφα για μια ακόμη φορά. Η ενδοοικογενειακή βία στην πιο ακραία μορφή της, ανθρωποκτονία, ήταν το λιγότερο ανεκτό έγκλημα, με το υψηλότερο ποσοστό καταδίκης και η ανώτερη θέση στην κοινωνία δεν τους έσωζε από την τιμωρία, αφού οι ένορκοι σε αυτές τις περιπτώσεις καταδίκαζαν «ανωτέρους», όπως ακριβώς έκαναν για «κατωτέρους» τους. 

Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο Westeros λίγη από αυτή την αδιαλλαξία. Ακούς Ramsay ; (Για όσους κατάλαβαν).  Υπήρχε η ενδοοικογενειακή βία στη μεσαιωνική Ευρώπη; Βεβαίως. Υπάρχουν ενδείξεις για αυτό στα πρακτικά. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι αποσιωπούταν, ενθαρρύνονται ή ήταν κανόνας, όπως έχουμε πολλές φορές οδηγηθεί να πιστεύουμε. Μετά από όλα και σήμερα αποθαρρύνουμε ενεργά την κακοποίηση αλλά συνεχίζει να υπάρχει. Όμως, φαίνεται δίκαιο να πούμε ότι οι ενέργειες πολλών από τους συζύγους του Westeros, εάν κριθούν από μεσαιωνικά πρότυπα, θα είχαν θεωρηθεί άνανδρες, αστήρικτες και ακόμη θα τιμωρούνταν από το νόμο.